Als je er op gaat letten, zie je het overal: in veel bruine Amsterdamse kroegen vind je een schaal met hardgekookte eieren op de toog. Waar komt deze traditie eigenlijk vandaan? Vader Abraham zong het al: bij het kleine café bij de haven is het enige wat je aan eten kunt krijgen een hardgekookt ei. Zeker in bruine kroegen vinden gekookte eieren gretig aftrek bij vaste gasten en hongerige passanten. Niet zo gek, want een ei is een goedkope manier om dronkenschap de kop in te drukken. Over de herkomst van het bar-ei gaan verschillende verhalen de rondte: zo gaat de mythe dat het ei geïntroduceerd is in tijden dat er sprake was van een eieroverschot (18de eeuw) en bleek het een handige maas in de wet in een tijd dat je als café geen alcohol mocht schenken zonder iets te eten aan te bieden. Volgens historicus Maarten Hell, die samen met Charlotte Kleyn een boek schrijft over de geschiedenis van het uiteten gaan in Amsterdam, gaat de eiertraditie nog verder terug in de tijd: in de 17de en 18de eeuw werden er al hardgekookte eieren gegeten in zeeliedenkroegen en herenlogementen in de stad. Ook waren er ‘smulkelders’ bij het Damrak waar je even snel een gekookt eitje kon eten, het fastfood van die tijd. “In de 19de eeuw was er zelfs een gespecialiseerde eieren- en augurkenkroeg van Spekman in de Kalverstraat, bij de Jonge Roelensteeg. Voor vier eieren met zuur betaalde je nog geen kwartje.” Het eitje door de eeuwen heen is nauwelijks aan inflatie onderhevig. Vandaag de dag betaal je er in de meeste Amsterdamse café’s hooguit 75 cent voor – een paar uitschieters daargelaten. Volgens Hell is de eiertraditie in Amsterdam eentje die door de jaren er altijd – hetzij fluctuerend – is geweest. Zo zijn er ook nu relatief nieuwe café’s die deze oude traditie weer van stal halen. Zelf denkt Hell dat de eerste eierrevival in de Amsterdamse kroeg komt doordat de eieren breed voorradig waren. “Vanaf het omliggende platteland kwamen ze en masse naar Amsterdam, waar je ze kocht bij hoenderkopers. Een kookketel had iedereen, een ei was goedkoop en heeft zijn eigen verpakking. Ik vind het niet zo gek dat het zo populair is en was in de kroeg.” Ook eens proberen? Bij deze café’s kun je zelf een eitje pellen. Bij Proeflokaal de Ooievaar valt ie niet te missen: op de bar staat pontificaal een eierrekje met vers gekookte eieren. “Die gaan elke dag op, vooral rond borreltijd,” vertelt barvrouw Ank. “Ik ben opgegroeid in Amsterdam en kan me van vroeger herinneren dat ze in ieder café stonden. Jammer dat dat eigenlijk niet meer zo is.” Sint Olofspoort 1 (Centrum), proeflokaaldeooievaar.nl Alleen in de wintermaanden kun je een eitje eten bij De Pilsener Club / De Engelse Reet, voor een nette vijftig cent. “Dat wordt veelal gedaan door vaste gasten, maar Engelse toeristen weten ons ook te vinden,” vertelt Lee Vrijburg. “Zij zien het als een goedkoop ontbijt. Maar dat moet je niet doorvertellen hoor.” Begijnensteeg 4 (Centrum) Bij café ’t Papeneiland aan de Prinsengracht weten ze niet beter dan dat er elke dag verse eitjes klaarstaan voor de gasten. Voor vijftig cent krijg je een hardgekookt exemplaar op een schoteltje, peper en zout ernaast. Maar als gasten lekker zitten te drinken, mogen ze er ook gewoon eentje meepikken en hup, uit het vuistje eten. Prinsengracht 2 (Centrum), papeneiland.nl “Wat ik altijd begreep, was dat een ei eten vooral handig was om te verbloemen dat je veel bier in de kroeg had gedronken,” vertelt barman Ramon. Zijn collega Wolf denkt daar heel anders over: “Ik dachtt juist dat het te maken had met dat je alleen alcohol mocht verkopen als je ook iets te eten aanbiedt en dan is een ei heel praktisch.” Hoe je het ook wendt of keert, bij De Laurierboom vindt je een stalen mandje met eieren op de toog. Die kosten een euro per stuk, maar worden ook vaak stiekem meegegrist. Laurierstraat 76 (Centrum) Volgens de barman van Hoppe was een gekookt ei heel lang het enige wat je in Amsterdamse café’s kon eten. Tegenwoordig is dat wel anders – ook bij Hoppe, dat inmiddels een vrij serieuze borrelkaart heeft. Maar het hardgekookte eitje is altijd gebleven. “Ze gaan elke dag op, en als de klant daar niet voor zorgt, doet het personeel het wel. Zo’n eitje is best lekker tussen het werken door.” Spui 18-20 (Centrum), cafehoppe.com ’t Monumentje bestaat vijftig jaar en de eiertraditie in het café ongeveer net zolang. Elke dag liggen er negen eitjes klaar, te koop voor tachtig cent per stuk. Of er weleens wordt bij gekookt? “Nee, als de voorraad van die dag erdoorheen is, is het ook op.” Westerstraat 120 (Centrum), monumentje.nl Ook bij het relatief jonge café Bar Joost staat er dagelijks een gietijzeren rekje vol eieren klaar. Ze koken er dagelijks zo’n twintig en zijn voor gasten gratis. Met, voor de liefhebber, niet alleen zout maar ook Tabasco en komijn als topping. Molukkenstraat 33 (Oost) Ook in De Engelbewaarder zie je het eierrekje direct op de hoek van de bar als je het café binnenloopt. Een hardgekookt eitje is hier gratis en wie wil, kan er nog een beetje keukenzout op doen. Kloveniersburgwal 59HS (Centrum), cafedeengelbewaarder.nl What’s in a name? Natuurlijk staan hier sinds dag één – zo’n dertig jaar geleden – eieren op de toog. “Dat is een traditie die we koesteren,” vertelt Peter van der Arend. “Bij ons kost een eitje anderhalve euro. Maar het is wel een biologisch scharreleitje. Elke ochtend koken we een nieuwe batch, ’s avonds gaan ze weg. Er gaan er wel zo’n dertig per dag doorheen en voor wie het lekker vindt, hebben we ook selderijzout.” Funenkade 7 (Oost), brouwerijhetij.nl Café de Figurantenbar in Oud-West mag dan officieel geen bruine kroeg zijn, zo wordt het door velen wel gezien. Ook hier vind je eieren op de bar. Zes meestal en klanten mogen ze zelf pakken. “We hebben een vaste gast, die eet er bijna drie per dag,” vertelt eigenaresse Maaike. “Hoeveel ze kosten? We vragen er niets voor.” Rhijnvis Feithstraat 9, (Oud-West) Hoe lang ze het al doen, durft de barvrouw niet te zeggen. Maar zolang zij er werkt, koken ze elke dag tien eieren. Die kosten vijfenzeventig cent per stuk en gaan altijd op. “En op zaterdag koken we er nog een paar bij.” Lindengracht 160 (Centrum), dekatindewijngaert.nl Bijna dagelijks tippen we op Parool.nl de nieuwste, leukste en beste plekken op het gebied van eten & drinken en kunst & cultuur in Amsterdam. Bekijk hier al onze uit in Amsterdam-tips . Zelf een goede tip? Mail ons via uit@parool.nl .