Welke rol speelden de bestuurders van het gewest Holland en de latere provincie Zuid-Holland bij koloniaal bestuur en slavernij? Dat moet donderdag duidelijk worden als het rapport ‘Geketend voor Hollands Glorie’ wordt gepresenteerd.
REGIO – Welke rol speelden de bestuurders van het gewest Holland en de latere provincie Zuid-Holland bij koloniaal bestuur en slavernij? Dat moet donderdag duidelijk worden als het rapport ‘Geketend voor Hollands Glorie’ wordt gepresenteerd. Het gewest Holland is in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588-1795) goed voor bijna 60 procent van de inkomsten en heeft daardoor de dikste vinger in de pap. Zeker bij de ontwikkeling van het koloniale rijk. Holland levert de meeste bestuurders voor de compagnieën, de handelsmaatschappijen die namens Nederland over de hele wereld handel drijven en oorlog voeren. Je had de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) dat voornamelijk in Azië opereert, en de West-Indische Compagnie (WIC) dat zich op West-Afrika en Latijns-Amerika richt. De WIC houdt zich in de zeventiende en achttiende eeuw steeds meer bezig met slavenhandel en uitbuiting van tot slaaf gemaakten in Nederlandse koloniën als Suriname en de Nederlandse Antillen. De Staten van Holland spelen daarbij een belangrijke rol. Gedeputeerden van Holland zitten vaak ook in het bestuur van de compagnieën. Door de overzeese, militaire macht rond de Atlantische oceaan uit te breiden kan de Republiek een wereldrijk worden dat op slavernij is gebaseerd. Zuid-Holland staat nu nog vol met stille getuigen van de enorme rijkdom die aandeelhouders van de compagnieën dankzij hun slaven konden vergaren. Bijvoorbeeld Buitenplaats Rusthoff in hartje Sassenheim, waarvan alleen het Park is overgebleven. En Kasteel Duivenvoorde in Voorschoten is ook zo’n voorbeeld van de slavernijgeschiedenis. De familie Duivenvoorde-van Wassenaer behoort tot de elite en oefent belangrijke bestuursfuncties uit in de Republiek. Jacob van Wassenaer heeft begin achttiende eeuw 15.000 gulden geïnvesteerd in de Vereenigde Oost-Indische Compagnie en 540 gulden in de West-Indische Compagnie. Daarnaast koopt hij voor zijn zoon Jacob Emmery voor 15.000 gulden aan WIC-aandelen. In de slavernijtijd zijn ongeveer 200.000 slaven naar Suriname gebracht, deels door de WIC. Tien jaar voor de afschaffing van de slavernij in 1863 zijn er nog 38.545 slaven. In totaal brengen de Nederlanders 550.000 Afrikanen als tot slaaf gemaakten naar de ‘Nieuwe Wereld’. Van hen sterven er 90.000 onderweg. Aan het einde van de achttiende eeuw worden de compagnieën opgedoekt, waarmee de macht van de provincies wordt gebroken, zelfs van het machtige Holland. Na de Franse bezetting ontstaat in de negentiende eeuw het koninkrijk Nederland dat opnieuw wordt ingericht, waarbij het gewest Holland wordt opgesplitst in twee provincies. In 1863 schaft Nederland, als één van de laatste landen, af. In Suriname ontstaat daardoor een grote behoefte aan goedkope arbeidskrachten. Tussen 1873 en 1916 worden daarom ruim 34.000 Hindoestanen uit Brits-Indië -vaak onder valse voorwendselen- naar Suriname gelokt om daar als contractarbeider op de plantages te gaan werken. Ook deze periode na de slavernijtijd wordt bij het onderzoek betrokken. In de twintigste eeuw komt er definitief een eind aan de koloniale macht van Nederland. Na de onafhankelijkheid van Suriname, in 1975, vertrekken tussen de 120.000 en 160.000 Hindoestanen naar Nederland. De grootste Hindoestaanse gemeenschap van Nederland, zo’n 50.000 mensen, woont in Den Haag en omgeving. De afgelopen jaren zijn er al veel proefschriften en wetenschappelijke publicaties aan deze onderwerpen gewijd. Ook liet een aantal stadsbesturen, waaronder Rotterdam en Den Haag, hun betrokkenheid bij de slavernij onderzoeken. Dat is mede de basis voor het onderzoek naar de betrokkenheid van Zuid-Holland bij slavernij. Tijdens een informatiebijeenkomst, donderdagavond op het Provinciehuis in Den Haag, licht onderzoeker Karwan Fatah-Black het rapport toe. Commissaris van de Koning Jaap Smit spreekt daar namens het college van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, opvolgers van de gedeputeerden van het Gewest Holland van weleer.