Het is een grote gebeurtenis voor de Socialistische Partij, want in het beginselprogramma staat in grote lijnen omschreven hoe de SP kijkt naar de wereld en hoe die verbeterd dient te worden. Het laatste schrijfsel hierover dateert uit 1999, toen internet nog zo’n nieuw verschijnsel was dat het met een hoofdletter I werd geschreven en de SP met grote schrik constateerde: ‘Dankzij de computer- en telecommunicatietechnologie kunnen enorme hoeveelheden geld over de wereld flitsen.’ Tijd voor een update dus, vonden de socialisten. En dus hebben SP’ers uit heel het land twee jaar lang in zaaltjes met elkaar gediscussieerd over de kernprincipes van de partij die in de jaren zeventig voortkwam uit de communistische beweging, maar inmiddels een plek moet zien te veroveren in de 21ste eeuw. Enkele grondbeginselen blijken onveranderd. Zo blijft het meest prominente uitgangspunt dat ‘het kapitalisme ons telkens weer in nieuwe crises stort’ en leidt tot ‘uitbuiting van mensen, tweedeling in de samenleving en uitputting van de aarde’. De SP streeft juist naar ‘een samenleving die is gebaseerd op menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit’. De weg daarnaartoe loopt via een ‘democratische omwenteling’ waardoor onder andere ‘werknemers een grotere stem krijgen in de strategische beslissingen van bedrijven’ en zij gaan meedelen in de winst. Verder blijft de SP vinden dat diensten die onmisbaar zijn voor mensen, zoals de energievoorziening en het openbaar vervoer, een overheidstaak zijn. Tot zover de consensus. Ingewikkelder is het tijdens de discussies kennelijk geweest toen het ging over het veilig houden van de wereld. In 1999 hadden de aanslagen van 9/11 nog niet plaatsgevonden en was Rusland Oekraïne nog niet binnengevallen. Het is de vermoedelijke reden dat het pleidooi van destijds om ‘de Navo zo snel mogelijk op te heffen’ is verdwenen uit het nieuwe beginselprogramma. Overigens verzetten de huidige SP-Kamerleden zich al langer niet meer tegen de Navo; die houding wordt nu alleen geformaliseerd. Een ander heikel punt is de hoogte van de lonen. Hoewel de SP blijft hameren op het belang van een eerlijke verdeling van de welvaart, is het pleidooi om niet alleen ‘een wettelijk minimumloon, maar ook een maximumloon’ in te voeren verdwenen uit het beginselprogramma. Dat geldt ook voor de plicht om te gaan stemmen en voor het begrip voor de crimineel (die opgroeit in armoede en dus soms maar een ‘klein zetje nodig heeft’ om de criminaliteit in te gaan). SP-leider Lilian Marijnissen benadrukt dat een standpunt niet per se is verlaten als het niet meer in het beginselprogramma staat. Zo draagt de partij tijdens debatten nog steeds uit dat ‘de lonen van bestuurders gemaximeerd moeten worden.’ Ze noemt het ‘belachelijk dat de topman van Ahold 128 keer meer verdient dan de gemiddelde werknemer’. De SP vindt dat dit ‘aan banden gelegd moet worden’, aldus Marijnissen. Ronduit in het oog springend is dat de SP het heetste hangijzer van de partij, hoe om te gaan met immigratie, zo goed als weglaat uit het nieuwe beginselprogramma. In 1999 vond de partij nog dat ‘sprake dient te zijn van integratie en harmonie’ wil een samenleving goed kunnen functioneren. Maar anno 2023 kiest de partij ervoor om met geen woord te reppen over de opvang van vluchtelingen en hoe dat moet met hun integratie. Opmerkelijk, omdat volgens critici juist de bescheiden rol van de SP in het immigratiedebat veel kiezers heeft weggedreven naar andere partijen die daar veel uitgesprokener in zijn, zoals de PVV of juist GroenLinks. ‘Als leden graag iets over vluchtelingen of integratie willen opnemen in het beginselprogramma, zou het zomaar kunnen dat zij hiervoor een voorstel doen op het congres zaterdag’, zegt Marijnissen. ‘Dat kan natuurlijk.’