EU-leiders hebben Tunesië honderden miljoenen euro’s toegezegd in ruil voor betere grensbewaking en het tegengaan van mensensmokkel. Maar wat houdt die deal juist in? Een gecontroleerd asiel- en migratiebeleid, dat is het doel van de nieuwe Europese migratiedeal die vorige week donderdag het levenslicht zag . 27 Europese ministers van Asiel en Migratie maakten afspraken over het opvangen, verdelen en terugsturen van migranten die in Europa aankomen. Mensen afkomstig uit landen die weinig kans hebben op een vluchtelingenstatus, komen voortaan in de snelle grensprocedure van twaalf weken terecht. Voorbeelden van deze landen zijn Marokko, Algerije, Tunesië, Senegal, Bangladesh en Pakistan. Tijdens deze drie maanden worden mensen opgesloten in detentiecentra aan de grenzen van Europa waar ze aankomen: in Italië, Griekenland en op Malta. Als ze uitgeprocedeerd zijn, worden ze teruggestuurd naar het laatste land waar ze waren voordat ze de oversteek naar Europa maakten. En daar komt Tunesië om de hoek kijken: een belangrijk transitland. Zo kwamen er in 2023 al 26.799 mensen over zee van Tunesië aan in Italië. Tunesië krijgt op lange termijn 900 miljoen euro aan financiële steun, maakte voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie bekend in Tunis. Zij reisde afgelopen weekend met de Nederlandse premier Mark Rutte en de Italiaanse premier Giorgia Meloni naar het Noord-Afrikaanse land. 150 miljoen wordt direct ter beschikking gesteld om de Tunesische economie, die in zwaar weer verkeert, te versterken. Ook komen er handelsafspraken en overeenkomsten tussen universiteiten, zodat jonge Tunesiërs kunnen komen studeren en werken in Europa. In ruil daarvoor wil Europa gemakkelijk mensen kunnen terugsturen naar Tunesië wanneer zij geen recht op asiel hebben, ook wanneer dit geen Tunesiërs zijn. Daarnaast willen de EU-leiders voorkomen dat mensen op boten stappen. Tunesië moet daarom zorgen voor betere grensbewaking en mensensmokkel aanpakken. Er komt 100 miljoen extra voor grensbewaking, reddingsoperaties en de terugkeer van migranten. Meloni zei verder dat ze Tunesië wilde helpen met de aanvraag van een lening bij het Internationaal Monetair Fonds. Tunesisch president Kais Saied had zich eerder verzet tegen een aantal van de pijnlijke hervormingen die het IMF wil in ruil voor een nieuwe lening. “Het is cynisch dat het extreemrechtse Italië Tunesië op internationaal gebied verdedigt, zolang ze maar akkoord gaan met deal rondom migratie”, stelt Sami Zemni, als Belgisch-Tunesische politicoloog verbonden aan de UGent. In Tunesië wordt met gemengde gevoelens gekeken naar de deal, zegt Zemni. Tunesiërs beseffen volgens hem maar al te goed dat dit een manier van Saied is om zijn macht te legitimeren. In 2021 ontsloeg hij de premier, waardoor al het gezag in zijn handen kwam. Ook kan Saied de deal gebruiken om Europa stil te krijgen als het aankomt op mensenrechtenschendingen in het land, attendeert Zemni. Amnesty Internationaal stelde vorig jaar dat de Tunesische president mensenrechten ondermijnt . Zemni’s reactie op de deal is glashelder: “Europa laat Tunesië een deel van het vuile werk opknappen als gevolg van falend migratiebeleid.” Een deal is volgens de politicoloog gemakkelijk: “Dan exporteer je de autoritaire kant van de EU naar een derde partij en heb je geen pottenkijkers. Niemand kan van dichtbij kijken naar misstanden en schendingen. En Europa wast de handen in onschuld.” Migratie-expert Gerald Knaus, architect van de EU- Turkijedeal: ‘We hebben een mobiliteitsrevolutie nodig tussen Afrika en Europa.’ De Europese migratiedeal belooft komaf te maken met de ellenlange wachtrijen en tentjes in Brussel, maar hoe realistisch is dat? Ook Vluchtelingenwerk Vlaanderen waarschuwt voor het sluiten met deals met landen als Tunesië. Joost Depotter, coördinator beleid bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen, “houdt zijn hart vast”. Allereerst omdat nu niet duidelijk is wat er gaat gebeuren met mensen die teruggestuurd worden naar Tunesië, maar ook omdat er een “deal gesloten wordt met een problematisch regime dat we nu ondersteunen en nodig gaan hebben.” Depotter snapt waar de deal vandaan komt: de EU wil voorkomen dat lidstaten breken met het Vluchtelingenverdrag en alle vluchtelingen in de toekomst weigeren. Maar hij ziet geen oplossing in de nieuwe migratiedeals. “Het kernprobleem is dat wij in ons systeem het eerste land waarin mensen binnenkomen verantwoordelijk houden.” Dat blijft onveranderd: ook nu blijft de verantwoordelijkheid bij de grenslanden liggen. Hij pleit dan ook voor een grondige herziening, waarbij een gelijke spreiding komt over de lidstaten. ‘We zullen, naast het recent akkoord met Tunesië, nog meer akkoorden moeten sluiten met Noord-Afrika om onze eigen Europese belangen veilig te stellen. Enkel zo kunnen we illegale migratie stoppen. Het externaliseren van de asielprocedure is hoognodig.’ @FranckenTheo #DeOchtend pic.twitter.com/nNDpRd4UTO N-VA-Kamerlid en voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken reageerde op Radio 1 en Twitter. “We zullen, naast het recent akkoord met Tunesië, nog meer akkoorden moeten sluiten met Noord-Afrika om onze eigen Europese belangen veilig te stellen. Enkel zo kunnen we illegale migratie stoppen.” Het kabinet van Nicole de Moor (cd&v), staatssecretaris voor Asiel en Migratie, noemt het noodzakelijk om met Tunesië samen te werken. “Migratie beheer je niet alleen en daarom zijn partnerschappen nodig met derde landen buiten Europa. De migratiesituatie in Tunesië is complex nu het zowel een vertrek-, transit- als bestemmingsland is. Het is een must om met het land samen te werken om te voorkomen dat mensen hun leven riskeren door in een boot te stappen”, stelt het kabinet. Om u deze content te kunnen laten zien, hebben wij uw toestemming nodig om cookies te plaatsen. Open uw cookie-instellingen om te kiezen welke cookies u wilt accepteren. Voor een optimale gebruikservaring van onze site selecteert u “Accepteer alles”. U kunt ook alleen de sociale content aanzetten: vink hiervoor “Cookies accepteren van sociale media” aan.